ارتودنسی ثابت چیست ؟
رشد نابهنجار دندان ها از جمله مشکلاتی است که افراد می توانند تجربه کنند. ارتودنسی ثابت راه حل درمان این ناهنجاری است. یکی از شیوه های درمانی رشد ناهمگون دندان ها، به واسطه قرار دادن دستگاهی است، که همانند مجموعه شبکه ای از نگین ها است. این نگین ها براکت نام دارند. ارتودنسی ثابت، شیوه ای است که به مشارکت بیمار نیاز ندارد و تنها حفاظت بیمار از دستگاه ارتودنسی مهم است. طول درمان به واسطه ارتودنسی ثابت به طور متوسط دو سال است. در مدت درمان بیمار نباید هیچ خوراکی با بافت سفت یا چسبناک مصرف کند.
ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت غیر تهاجمی است و دوره نقاهت شبیه جراحی را هم ندارد. در این شیوه درمانی یکی از عناصر کلیدی درمان همکاری بیمار در جهت حفاظت از خود دستگاه است. اگر در طول درمان شاهد عدم همکاری بیمار باشیم باعث افزایش طول دوره درمان و هزینه ها میشود. این دستگاه در دهان بیمار ابتدا شاید باعث احساسی ناخوشایند شود اما بعد از مدتی بیمار به آن عادت خواهد کرد.
مزایای ارتودنسی ثابت
درمان خمیدگی رشد دندان ها به وسیله ارتودنسی ثابت یک شیوه غیر تهاجمی در درمان است. به همین دلیل دوره نقاهت بخصوصی برای آن وجود ندارد. در این شیوه درمانی احتمال اینکه شاهد بازگشت دندان ها به فرم غیر طبیعی خود باشیم، خیلی کم است. دندان ها در ارتودنسی ثابت به واسطه حضور همیشگی دستگاه، بسیار کنترل شده حرکت خواهند کرد. به دلیل وجود امکان اینکه دندان ها قابل تمیز شدن هستند، پس از کامل شدن درمان، از پوسیدگی و آسیب های احتمالی ثانویه جلوگیری میشود. نکته مهم دیگر در این شیوه درمانی این است که دستگاه ارتودنسی، قابلیت رفع مشکل چند ناهنجاری را همزمان دارد.
معایب ارتودنسی ثابت
درمورد ارتودنسی ثابت نمیتوان گفت کلمه عیب صادق باشد، زیرا که محدودیت ها و برخی رخداد های احتمالی، عوارض این درمان هستند. در این شیوه درمانی دستگاه ارتودنسی به مدت تقریبی دوسال در دهان بیمار قرار داده می شود. عادت به این دستگاه در لحظات و روز های اولیه ممکن است سخت باشد. علاوه بر این ارتودنسی ثابت به عنوان یک شیوه درمانی، طیف محدودیت هایی را برای بیمار به ارمغان می آورد. به عنوان مثال مصرف هرگونه خوراکی که دارای بافت سخت باشد احتمال آسیب زدن آن به دستگاه زیاد است. در طول زمانی که دستگاه برو روی دندان های بیمار نصب است هرگونه فعالیتی که به فک فشار وارد کند میتواند خطرناک باشد.
ارتودنسی ثابت اطمینان بخشی بالایی دارد؟
در شیوه های درمانی که مشکل دندان ها مورد به مورد درمان می شوند هزینه ها بسیار بیشتر از ارتودنسی ثابت است. مهمترین مزیت این درمان، میزان اطمینان بالا از نتیجه فرایند درمان است. که خود باعث مقرون به صرفه شدن درمان میشود. اگر در صورت آسیب دیدگی دستگاه نیاز به تعویض آن باشد، بازهم این فرایند عوارض بخصوصی نداشته و اطمینان از حاصل شدن نتیجه مطلوب را همچنان دارد. این دستگاه باعث جلوگیری از پاکسازی دهان توسط بیمار نمیشود، بعد از نصب دستگاه همچنان میتوان دهان را شست و شو داد. اگر بیمار در سنین کودکی قرار داشته باشد تا حد زیادی این اطمینان وجود دارد که پس از دوره درمانی ردیف های دندان بیمار دوباره دچار خمیدگی یا فرم غیر طبیعی نمیشوند.
آسیب به دستگاه ارتودنسی ثابت چه عواملی دارد؟
آسیب به دستگاه ارتودنسی چه عواملی دارد
در صورت شکستن دستگاه ارتودنسی ثابت این امکان وجود دارد که به دندان نیز آسیب وارد شود. بزرگترین چالش ارتودنسی با کودکان است که مراقبت های ویژه ای برای جلوگیری از آسیب وارد شدن به دستگاه را می طلبد. هرگونه استفاده از میوه های دارای هسته و یا مغزیجات دارای پوست سخت یا هسته نیاز به شکستن به هیچ عنوان توضیه نمی شود. اگرچه با وجود دستگاه ارتودنسی ثابت همچنان امکان شست و شوی دهان وجود دارد اما نیاز به احتیاط زیاد و مسواک مخصوص به خود را دارد. اگر آسیبی به دستگاه وارد شود هیچ دست کاری نباید در آن صورت بگیرد و تنها پزشک باید آن را مورد معاینه قرار دهد. گرچه احتمال درمان کجی و ناهنجاری دندان ها در پایان دوره درمانی به وسیله ارتودنسی ثابت زیاد است، اما هزینه آن هم ارزان نیست. کنار آمدن نوجوانان و جوانان با ارتودنسی کمی سخت است و ممکن است کمی آن هارا گوشه گیر کند.
اجزای ارتودنسی ثابت
یکی از بخش های اساس دستگاه ارتودنسی ثابت، همان براکت هایی است که در ابتدا به طور مختصر معرفی کردیم. براکت ها در دو نوع فلزی و سرامیکی شفاف وجود دارند. شاید برخی تمایل به استفاده نوع سرامیکی آنها داشته باشند، اما از جایی که احتمال ساییدگی آن ها در طول درمان وجود دارد توصیه نمی شود. این براکت های فلزی بر روی تک تک دندان ها چسبانده می شوند.
اجزای ارتودنسی ثابت
بند ها
بند ها جز دیگری از دستگاه ارتودنسی ثابت هستند. این بند ها به دور دندان های آسیا متصل شده که بر اساس اندازه دندان های عقبی بیمار ساخته می شوند. در حقیقت نقش عمده این بند ها نگه داری از سیم اتصالات دستگاه ارتودنسی است که به بند ها جوش داده می شوند. نوع معمول بند ها، فلزی با رنگ معمول فلزی دستگاه ارتودنسی است. برخی بند ها، با رنگ سرامیکی شفاف هم وجود دارد.
سیم ارتودنسی
سیم دستگاه ارتودنسی ثابت عامل حفظ دستگاه است و مراقبت از اتصالات سیمی دستگاه ارتودنسی ضروری است. سیم دستگاه ارتودنسی ثابت یا ارک وایر ها برای اتصال براکت ها به یکدیگر و ایجاد یک شبکه مستحکم برای هدایت دندان ها است. این سیم های ارتودنسی می تواند توسط پزشک خم داده شوند تا در درون براکت ها قرار بگیرند. در حقیقت دندان هایی که به براکت ها متصل شده اند، توسط این سیم ها قرار است هدایت شوند، فشار ناشی از این فرایند کمی سفتی ایجاد میکند. در طول این اتصالات ممکن است که با توجه به وضعیت بیمار میزان ضخامت ارک وایر ها برای کنترل ناهنجاری تغییر کند.
اورینگ ها کش هایی که نگهدارنده براکت هستند.
اورینگ
اورینگ ها کش های کوچکی هستند که زمینه اتصال دستگاه ارتودنسی ثابت را با براکت ها فراهم میکنند. این کش ها در هر ویزیت تعویض سیم های ارتودنسی، تعویض می شوند. البته نوع رنگ فلزی تنها نوع آن نیست و می تواند شفاف هم باشد که به انتخاب شما بستگی دارد.
الاستیک ها برای تصحیح رابطه فک بالا و پایین استفاده میشود.
الاستیک
الاستیک ها جزئی از دستگاه ارتودنسی ثابت هستند که عملکردشان برای تصحیح موقعیت فک های بالا و پایین است. الاستیک ها بر روی قلاب های کوچکی که بر روی براکت ها تعبیه می شوند، بکار می روند. الاستیک ها بخش دیگری از فرایند درمان نافرمی دندان ها را انجام میدهند که این بار فک ها در جای درست خود قرار می گیرند.
اسپرینک ها برای اصلاح موقعیت دو دندان یا ردیف دندان ها نسبت به هم بکار میروند.
اسپرینگ
دیگر بخش مهم دستگاه ارتودنسی ثابت اسپرینگ است. اسپرینگ ها در بالای براکت ها و سیم ارتودنسی بکار می روند. کاربرد اسپرینگ ها کم کردن فاصله نابهنجار دو دندان یا برعکس بیشتر کردن فاصله نزدیکی نابهنجار دو دندان است.
مشکلات ارتودنسی ثابت
به طبع هر شیوه درمانی به علاوه نتیجه بخشی در رابطه با مشکل بیمار، محدودیت هایی را هم در همین زمینه ایجاد میکند. مشکلاتی که موقتی هستند در طول میانگین دو ساله این درمان درد موقت آن است. میزان ادراک این درد بر حسب ویژگی های شخصیتی مثل تاب آوری و آستانه درد، متفاوت است. شاید بتوان گفت بزرگترین چالش با ارتودنسی ثابت، نیرویی است که این دستگاه برای کنترل حرکات فک و جهت رشد دندان ها ایجاد میکند. این احساس سفتی و فشار در حرکت جمجمه ممکن است برای افراد ناراحتی های گوناگونی را ایجاد کند. البته این تنها چالش نیست. ارتودنسی ثابت طیف محدودیت هایی را برای عملکرد و نوع خوراک ها، ایجاد میکند.
چگونه درمانی بدون مشکل داشته باشیم ؟
آن چیزی که مهم است، عدم ایجاد اختلال در فرایند درمان توسط دستگاه ارتودنسی ثابت است، که این مهم بواسطه حفظ شبکه دستگاه ممکن میشود. استفاده از تنقلات دارای بافت چسبناک، مثل جویدنی های گوناگون، یا شکلات ها و شیرینی جات دارای شهد غلیظ از جمله ممنوعه ها هستند. خوردن خوراکیهایی که دارای هسته هایی سخت هستند مانند آجیل ها، تخمه، انواع مغزیجاتی که دارای هسته سخت هستند هم خطرناک است. در دوران درمان توسط دستگاه ارتودنسی ثابت ورزش های سنگین هم جزو ممنوعه ها است.
چه نوع از درمان های ارتودنسی وجود دارد؟
دو نوع از درمان به واسطه دستگاه ارتودنسی وجود دارد. دستگاه ارتودنسی ثابت که تا کنون راجع به آن حرف زدیم، قابلیت جدا شدن ندارد و در تمام طول مدت درمان استفاده میشود. نوع دیگری از ارتودنسی وجود دارد که نام آن ارتودنسی متحرک است. ارتودنسی متحرک که قابلیت جدا شدن را دارا است.
این دستگاه طول دوره درمانی کوتاه تری را دارا است. ارتودنسی متحرک هم محدودیت هایی را ایجاد میکند اما نه به اندازه ارتودنسی ثابت. بعد از دوره اولیه درمانی توسط ارتودنسی متحرک، از ریتینر هایی شفاف برای حفظ موقعیت جدید دندان ها استفاده می شود. در هر صورت ارتودنسی ثابت قطعیت بسیار بالاتری برای حفظ حالت طبیعی دندان ها را دارد. ریتینر های شفاف که به حفظ موقعیت جدید دندان ها کمک میکند.
انواع ارتودنسی ثابت
تا کنون بیشتر به خود فرایند درمانی ارتودنسی ثابت پرداخته شد. ارتودنسی هم چندین نوع متفاوت را دارا است. ارتودنسی ثابت که تا کنون راجع به آن به طور مفصل بحث شد یکی از انواع ارتودنسی است.
ارتودنسی با بریس های خود تنظیم یا دیمون
این نوع از ارتودنسی دارای کش نیست و تماما فلزی است. بر خلاف ارتودنسی ثابت، این بریس های متحرک موجبات تحرک بیشتر را فراهم می کنند که حاصل وجود مکانیسم یکپارچه آن است. مطلوبیت بیشتری در این روش در مقایسه با سایر روش ها مشاهده نشده اما یکی از مزایای مهم آن نیاز کمتر به تعویض سیم های دستگاه ارتودنسی است.
ارتودنسی با بریس های پشت دندانی
این نوع از ارتودنسی به این دلیل که دارای بریس های پشت دندانی است بر خلاف ارتودنسی ثابت، تغییری در ظاهر افراد ایجاد نمیکند. ارتودنسی با بریس های پشت دندانی محدودیت های بیشتری را در تکلم و خوردن خوراک ها بوجود می آوردند. احساس حضور جسم خارجی در آن نیز بیش از دیگر ارتودنسی ها است. بهداشت دهان در ارتودنسی با بریس های پشت دندانی هم دشوار تر است. مدت زمان ساخت این دستگاه و نصب آن هم طولانی تر است.
پیشنهاد می شود مقاله ارتودنسی پشت دندان یا ارتودنسی لینگوال ما را مطالعه فرمایید.
نحوه مسواک زدن و بهداشت دهان با دستگاه ارتودنسی ثابت
نحوه مسواک زدن در ارتودنسی
در عین اینکه ارتودنسی ثابت محدودیت هایی را برای خوردن و فعالیت های روزانه ایجاد میکند، بهداشت دهان و دندان هم در طول ارتودنسی ثابت ویژه تر است. از جایی که به دلیل حضور دستگاه ارتودنسی ثابت لثه ها حساس شده اند نیاز است که از یک مسواک با براش های نرم استفاده کرد. مهم تر از همه اینکه به دلیل وجود دستگاه، نیاز است که نه تنها دندانها بلکه دستگاه ارتودنسی ثابت نیز با دقت و به خوبی تمیز شود. بنابراین در طول مسواک زدن به دلیل نرم بودن براش مسواک سعی کنید زمان بیشتری برای تمیز کردن هر دندان صرف کنید. به علاوه سعی کنید با حرکات چرخی سعی در تمیز کردن براکت های دستگاه با آرامی و ملایمت داشته باشید. سعی کنید تمامی زوایای ممکن دستگاه را به آرامی مسواک بزنید.
موارد ضروری در بهداشت دهان و دندان با دستگاه ارتودنسی ثابت
تنها مسواک زدن با دستگاه ارتودنسی ثابت کافی نیست. سعی کنید در طول روز نیز دندان هارا مسواک بزنید، به طور کلی سه بار در روز مسواک زدن توصیه می شود. نکته مهم دیگر استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان ها است. در دوران درمان با دستگاه ارتودنسی ثابت، احتمال خرابی و ایجاد حفره های درمانی بدون حفظ بهداشت دهان و دندان بسیار بیشتر است. ویژگی مهم بعدی در ظرافت انجام مسواک زدن است، جهت جلوگیری از هرگونه آسیب به خود دستگاه ارتودنسی ثابت، مسواک زدن باید به آرامی صورت بگیرد. تحریک شدن لثه به واسطه مسواک دارای برس های سفت موجب ایجاد درد و حساسیت بیشتر میشود. استفاده از نخ دندان هم بسیار مهم است اما باید دقت داشت که با حرکات نرم c شکل این فرایند صورت بگیرد. هرگز به صورت اره ای از نخ دندان بر روی براکت ها استفاده نکنید و با آرامی و ظرافت تمامی وجوه دندان خود را تمیز کنید.
نظرات کابران